مقاله اخلاق و آیین رفتار حسابداران حرفه ای

درآمدی بر اخلاق و آیین رفتار حسابداران حرفه ای

مقدمه: توسعه و تنوع فعالیتهای اقتصادی در کشور و کوشش در جهت خصوصی سازی شرکتهای دولتی و عملیات تصدی دولت به افزایش شمار و گسترش دامنه فعالیتهای شرکتهای سهامی عام و بسط فزاینده بازار سرمایه در طول دهه گذشته انجامید؛ و نیاز به اعمال نظارت مالی بر واحدهای تولیدی، بازرگانی و خدماتی را در جهت حفظ منافع عمومی، حفظ حقوق و منافع صاحبان سرمایه و دیگر اشخاص ذیحق و ذینفع تشدید کرد. رفع این نیاز مستلزم فراهم سازی اطلاعات مالی قابل اعتماد، مربوط و قابل مقایسه توسط شرکتها و موسسات مختلف و تهیه و ارائه آن مستلزم استفاده از خدمات حسابداران حرفه ای در واحدها و همچنین استفاده از حسابداران حرفه ای مستقل در بررسی اطلاعات و حسابرسی صورتهای مالی است. با تصویب قانون استفاده از خدمات تخصصی و حرفه ای حسابداران در سال 1372 و تصویب آیین نامه های مربوط و اساسنامه جامعه حسابداران رسمی در سالهای 1374 تا 1379، جامعه حسابداران رسمی ایران در سال 1380 با عضویت شماری از حسابداران با سابقه تشکیل شد. به دنبال آن، موسسات حسابرسی جدیدی تشکیل شد و تعدادی حسابدار رسمی جدید در سالهای 1381 و 1382 انتخاب شدند. در سال 1382 حسابرسان و موسسات حسابرسی معتمد بورس اوراق بهادار نیز انتخاب شدند و به این ترتیب، حسابداری حرفه ای در ایران دوران تازه ای از فعالیت، رشد و توسعه را آغاز کرد. نقش، وظیفه و مسئولیت حسابداران حرفه ای در قبال جامعه، صاحبان سرمایه و دیگر اشخاص ذیحق و ذینفع ایجاب می کند که آنان اصول عمومی اخلاق حسنه را در همه جنبه ها رعایت و به آیین رفتار حرفه ای مدون و منسجمی پای بند باشند تا پذیرش، اعتبار و احترام اجتماعی را که لازمه فعالیت در هر حرفه تخصصی است، بدست آورند. در این مقاله، ابتدا چند نکته درباره اخلاق و آیین رفتار بطور اعم گفته می شود؛ بعد، توضیح مختصری راجع به اخلاق و آیین رفتار حرفه ای داده خواهد شد؛ پس از آن، اصول بنیادی آیین رفتار حرفه ای حسابداران بیان می شود؛ و در ادامه، چند مطلب که به نظر می رسد طرح آن در شرایط کنونی مناسبت بیشتری دارد عنوان خواهد شد.

آیین رفتار حسابداران حرفه ای

در اینجا مبانی نظری و ضوابط عمومی آیین رفتار حسابداران حرفه ای شامل موارد زیر براساس آیین رفتار فدراسیون بین المللی حسابداران و در مواردی با مراجعه به آیین رفتار حرفه ای انجمن حسابداران خبره انگلستان و ویلز و انجمن حسابداران رسمی امریکا به اجمال بیان می شود. رویکرد نظری در آیین رفتار حرفه ای، اصول بنیادی اخلاق و رفتار حرفه ای حسابداران بیان و چارچوبی نظری برای رعایت این اصول در عمل فراهم می شود. کلیه حسابداران حرفه ای باید اصول مزبور را رعایت کنند مگر آنکه دسته ای به صراحت مستثنی شده باشند. شرایط مختلف کار ممکن است احتمال نقض اصول بنیادی را پدید آورد. بیان کلیه شرایطی که می تواند به نقض اصول مزبور منجر شود امکان پذیر نیست. چارچوب نظری، حسابداران حرفه ای را قادر می سازد که به جای تبعیت از مجموعه ای قواعد خاص، مواردی را که ممکن است به نقض اصول بنیادی منجر شود، شناسایی و ارزیابی و از آن پرهیز کنند. در بررسی تأثیر بالقوه هر مورد بر نقض اصول، حسابداران حرفه ای باید عوامل کمّی و کیفی را تواماً در نظر بگیرند و چنانچه نتوانند شرایط ایمنی را فراهم سازند باید یا از انجام یا ادامه آن خدمت خودداری و یا بطور کلی استعفا کنند.

اصول بنیادی (Fundamental Principles)

اخلاق و رفتار حرفه ای در روایت های مختلف فدراسیون بین المللی و انجمنهای معتبر حسابداری با جمله بندیهای متفاوتی بیان شده اما مفهوم کلی آنها مشترک است.

این اصول که در مورد کلیه حسابداران حرفه ای مصداق دارد به قرار زیر است: درستکاری، واقع بینی، صلاحیت، و مراقبت حرفه ای، رازداری، آداب حرفه ای.

درستکاری (Integrity): حسابدار حرفه ای باید در روابط حرفه ای و معاملات خود درستکار باشد. صداقت، صراحت و انصاف، لازمه درستکاری است.

واقع بینی (Objectivity): حسابدار حرفه ای باید در قضاوت حرفه ای و کسب و کار خود واقعیات را در نظر بگیرد، و اجازه ندهد که پیش داوری، جانبداری، تضاد منافع و یا نفوذ دیگران بر قضاوت حرفه ای و کار او تاثیر بگذارد.

صلاحیت و مراقبت حرفه ای Professional Competence: حسابدار حرفه ای باید خدماتی را تقبل کند که توان ایفای آن را داشته باشد و در موارد لا زم بتواند از همکاری یا مشورت دیگران استفاده کند