پایان نامه بررسی عملكرد در الگوهای ترسیمی در كودكان عادی و عقب مانده ذهنی شهر قزوین(محمدیه)

پایان نامه بررسی عملكرد در الگوهای ترسیمی در كودكان عادی و عقب مانده ذهنی شهر قزوین(محمدیه)

مقدمه

کودک نیز مانند بزرگسال همواره با مسائلی مواجه می گردد که تعارض هایی را در وی برمی انگیزد و از آنجا که نقاشی امکان برونریزی یا فرافکنی تمایلات سرکوفته در زمینه نا هشیار را فراهم می سازد ، تجلی مسائل کودک در نقاشی ، شگفت انگیز نیست و می توان بر اساس تفسیر عناصری که در پیرامون یک موضوع اصلی ( مثلاً آدمک ، درخت یا ...) به تصویر کشیده می شود راهی به سوی نا هشیار وی گشود . تحلیل شیوه فرافکنی کودک در نقاشی می تواند اطلاعات ارزنده ای درباره عمیق ترین مسائل وی در اختیار ما قرار دهد و داده های ترسیمی امکان اکتشاف منابع درونی ، زیسته های فردی و دستیابی به فرضیه های بارور در مورد شخصیت را فراهم می سازد . این نکته را نیز متذکر شویم که اطلاعاتی که از راه نقاشی به دست می آیند به دوره کودکی محدود نمی شوند و معانی رمزی آنچه که به تصویر کشیده می شود برای بزرگسال نیز صادق اند و می توانند اطلاعاتی درباره شخصیت آنها در اختیار ما قرار دهند در ترسیم خطوط برای سرگرمی ، یا در خلق یک اثر هنری ، رمزها سخن می گویند ، بیان می شوند و به آزاد سازی نیرو می انجامند . نقاشی اثر یک فرد است ، جنبه خاص و منحصر به فرد او را برجسته می سازد ، عمق وجود و همچنین احساس او را به هنگام ترسیم آشکار می کند . از زاویه خط شناسی  محض ، می توان برای خط خطی کردن ها یا خطوط بی شکلی که ظاهراً چیزی را بیان نمی کنند معنای دقیقی قائل شد . به عنوان مثال ، خطوطی که ارتجالاً به هنگام یک مکالمه تلفنی یا گوش دادن به یک سخنرانی ترسیم می شوند ، قابل تفسیر هستند . اگر شکل ها ، خطوط  و جای گرفتن اشکال در فضا یا پاره ای از خصیصه های روانشناختی مطابقت دارند ، پس می توان گفت موضوع هایی که آزادانه توسط یک بزرگسال یا یک هنرمند نقاش به تصویر کشیده می شوند به منزله فرافکنی شخصیت آنها ملحوظ می گردند . وانگهی ، موضوع ترسیم به ندرت جنبه تصادفی دارد و بی تردید ، شیوه ای که بر اساس آن یک موضوع ترسیم می گردد از صافی شخصیت فرد می گذرد و به همین دلیل است که بر مبنای یک موضوع یا یک منظره مشابه ، دو نقاش به ایجاد آثاری کاملاً متفاوت می پردازند . معهذا ، آنچه از طریق آزمون های نقاشی به دست می آید جنبه احتمالی دارد و نمی توان آن را با یقین پذیرفت و بدیهی است که به منظور حصول اطمینان و دستیابی به واقعیت و عمق بیشتر، باید از فنون دیگر و روش های دیگر برای اثبات فرضیه هایی که از راه تحلیل ترسیمی مطرح شده اند، سود جست . 

نقاشی سالم

گری گراث – مارنات ( ترجمه شریفی و نیکخو 1379 ) در این باره می گوید :

روانشناسی بالینی و روانپزشکی بیشتر در تمرکز به حوزه های مشکل سو گیری نشان می دهند اغلب به نقاط قوت ، منابع ، و حوزه های مثبت رشد شخص کمتر توجه می شود . این سو گیری در تفسیر روان تحلیل گرانه ابزار ها و مواد فرافکنی آشکار به چشم می خورند . در بیشتر راهنما های تفسیری نقاشیها ی فرافکنی معمولا پس از اشاره ای گذرا به اهمیت سازگاری ، به سرعت فهرستی طولانی از ویژگی های آسیب شناختی ارائه می شود . اغلب چنین فرض می شود که اگر هیچ گونه ویژگی آسیب شناختی در نقاشی دیده نشود در این صورت صاحب آن نقاشی احتمالا شخص سالم و سازگار است . مورنا [1]( 1981) با مرور ادبیات مربوط به نقاشیهای افراد سالم ، ویژگی های مختلف نقاشیها را که نشانگر عزت نفس ، اعتماد به نفس ، احساس امنیت ، کارکرد خوب در روابط میان فردی ، باز بودن نسبت به خود و به محیط ، روشن بودن درباره جهت یابی جنسی ، و توانایی موثر در سازمان دادن به خود و به زندگی خود را خلاصه کرده است . مشخصات این حوزه در زیر فهرست شده است ، اما عامل زمینه ساز را می توان کیفیت کلی نقاشی دانست . این مطلب به وسیله تطامهای مختلف نمره گذاری که برای سنجش نقاشیه به کار رفته اند ، و در وهله نخست کیفیت نقاشی ( یا فقدان آن ) را به عنوان تنها عامل مشترک شناسایی می کنند ، تایید شده است . ( شاخر ، دوز نیسکی ، وتوماس ، 1984 ) .

[1]. morena

آسیب شناسی عضوی مغز و آزمون بندر گشتالت

ماری لوئیز مارلی ( ترجمه قاسم زاده و خمسه 1377) در این رابطه چنین می نویسند : آزمون بینایی – حرکتی بندر – گشتالت 2 از مدتها پیش به عنوان ابزاری مفید در تشخیص ضایعات ذی نقش در کار کردهای تلفیقی مغز ، شناخته شده است . نظریه گشتالت 1از این انگاره ، حمایت کی کند که سازمان بندی بینایی – حرکتی ، ناشی از فر آیند رشد درونی یا عصبی است .

. Bender  - Visual-mitir –gestalt test 2

.kinetic – family - Drawing1

خطاهای ترسیم

هادی بهرامی (1385) در این باره می گوید :

مهمترین خطاهای ترسیم در آزمون بندر عبارتند از :

1- تحریف1  .منظور از تحریف دگرگون کردن شکل تصویر ، خواه به صورت حذف برخی از اجزا ، خواه به صورت جانشین کردن برخی از خطوط به جای هم مثل تبدیل خطوط مستقیم به خطوط انحنایی و

برعکس ، خواه با رعایت نکردن اندازه ئ تناسب اجزا ، خواه با پراکنده و یا فشرده کردن اجزا و ، خواه به صورت جا به جا کردن اجزا است . 

1- چرخش ممکن است تمام شکل یا قسمتی از آن را در بربگیرند .

2- چرخش1 . در آزمون بندر چرخش باید درحد 45درجه یا بیشتر انجام شود تا خطا محسوب گردد .

3- ساده کردن 2 یا ابتدایی ساختن 3 . خواه به صورت حذف جزئیات یا تبدیل شکل به یک پدیده آشنا .

4- در هم شکستن یا تقسیم شکل 4 . آزمودنی شکل را به دو یا سه قسمت تقسیم کرده وآنها را در سطوح پایین تر کاغذ ترسیم می نماید . 

5- تداخل یا جداسازی5. در آزمون بندر برخی از اشکال با هم مماس بوده و برخی دیگر در هم تداخل دارند. چنانچه آزمودنی اشکال مماس را از هم جدا سازد و یا اینکه حد تداخل آها را افزایش دهد کار او خطا محسوب خواهد شد .

6- ناتوانی در بستن شکل ها 6 . در ترسیم خطوط مورب با شیب لازم ، آزمودنی قادر نیست خطوط مورب را درست در سر جای خودشان به هم برساند ، یا خطوط منحنی دایره را ببندد و غیره .

. Distortion 1

. Rotation 1

. simplification 2

. primitivization 3

. Fragmentation 4

. collision 5

. closure 6

فهرست

عناوین                                                                                                                                                           صفحه

فصل اول(كلیات تحقیق)                                                                                                       1

مقدمه                                                                                                                           2

بیان مسئله                                                                                                                      3

سوالات تحقیق                                                                                                              4

بیان فرضیه                                                                                                                     4

اهداف تحقیق                                                                                                                5

تعاریف عملیاتی                                                                                                             5

ضرورت و اهمیت تحقیق                                                                                                6

فصل دوم(پیشینه و ادبیات تحقیق)                                                                          7

ارزشیابی شخصیت كودكان بر اساس ازمونهای ترسیمی                                                    8

عقب ماندگی ذهنی،معنا و مفهوم عقب ماندگی ذهنی                                                       14

تعریف روان شناختی عقب ماندگی ذهنی                                                                        15

توزیع فراوانی عقب مانده ذهنی                                                                                       17

نقاشی های فرانكنی                                                                                                        18

سوابق تاریخی و تدوین                                                                                                  20

نظام نمره گذاری جدید و گسترش یافته                                                                           21

فرضیه های تصویر ذهنی از بدن                                                                                      24

نقاشی سالم                                                                                                                    26

تفسیر ساختار و شكل                                                                                                     27

نقصیه عصب شناختی                                                                                                     29

آزمون خانه- درخت- آدم                                                                                             31

آسیب شناسی عضوی مغز و آزمون بندر گشتالت                                                             34

معرفی آزمون                                                                                                                35

فرایند های موثر در بازنگاری طرح ها                                                                              40

ادراك بصری                                                                                                                40 

آزمون دیداری- حركتی بندر گشتالت                                                                            46

خطاهای ترسیم                                                                                                              49

ارتباط دست نویسی با حس حركت در دانش آموزان كم توان ذهنی                                 51

روش(جامعه نمونه و روش نمونه گیری)                                                                          55

ابزار(متن دست نویسی)                                                                                                  56

روایی                                                                                                                            57

روش اجرا                                                                                                                     57

بحث و نتیجه گیری                                                                                                       62

رابطه یكپارچه بینایی- حركتی با دست نویسی در دانش آموزان كم توان ذهنی                   68

یافته ها                                                                                                                          77

فصل سوم(روش تحقیق)                                                                                           85

جامعه آماری در روش جمع آوری اطلاعات                                                                    86

ابزار تخقیق                                                                                                                    87

طرح تحقیق                                                                                                                   88

فصل چهارم(یافته ها و تجزیه و تحلیل داده ها)                                                    89

معرفی مورد و كیسهای تحقیق                                                                                        90

ارزیابی رفتاری آزمودنی                                                                                                  91

فصل پنجم(بحث و نتیجه گیری)                                                                                       123

بحث و نتیجه گیری                                                                                                         124

پیشنهادات                                                                                                                   126

محدودیت ها                                                                                                                 127

منابع                                                                                                                            128

منابع

1- راهنمای روانی، نوشتة گری گرات- مارنات- ترجمه و ویرایش دكتر حسن پاشا شریفی و محمدرضا

نیكخو- جلد دوم- چاپ سوم: 1379 – تهران انتشارات رشد.

2-آسیب شناسی عضوی مغز وآزمون بندر- گشتالت تألیف ماری لوئیز مارلی- ترجمه حبیب الله قاسم زاده و اكرم خمسه- چاپ اول 1377- تهران انتشارات رشد.

3- روان شناسی و توان بخشی كودكان آهسته گام«عقب مانده ذهنی»- تألیف دكترغلامعلی افروز- چاپ هشتم 1379- تهران- مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.

4- آزمون های روانی «مبانی نظری و فنون كاربردی- تألیف دكتر هادی بهرامی- تهران1385- چاپ سوم- انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.

5- ارزشیابی شخصیت كودكان بر اساس آزمونهای ترسیمی- دكتر پریدخ دادستان- چاپ چهارم- 1384- تهران انتشارات رشد.